Staże zawodowe w Niemczech z Zespołem Szkół Leśnych w Rucianem-Nidzie.
Staże zawodowe w Niemczech z Zespołem Szkół Leśnych w Rucianem-Nidzie.
Zespół Szkół Leśnych w Rucianem-Nidzie zapewnia uczniom Technikum Leśnego możliwość uczestnictwa w różnorodnych działaniach z zakresu współpracy międzynarodowej. Ważnym dla kształcenia zawodowego przyszłych leśników aktualnym przedsięwzięciem jest „Ochrona lasu - staże zawodowe w Niemczech” z dofinansowaniem z Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+) w ramach programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS) 2021-2027 w wysokości 221 576,96 zł (wartość całkowita to 268513,04 zł).
Naszym partnerem jest Niedersächsisches Forstliches Bildungszentrum w Seesen – Münchehof. Aktualnie realizujemy 5 projekt współpracy, wcześniejsze były dedykowane użytkowaniu lasu, maszynoznawstwu leśnemu i pozyskaniu drewna wielooperacyjnymi maszynami leśnymi (harwester/forwarder).
Stażyści to 3 ośmioosobowe grupy uczniów, kształcących się w zawodzie technik leśnik pod opieką nauczyciela.
Czas stażu jednej grupy: 2 tygodnie.
Podstawowy cel projektu: lepsze przygotowanie uczestników do wejścia na rynek pracy.
Dotychczas odbyły się wyjazdy 2 grup w tym roku, w terminie wiosennym i jesiennym, ostatnia grupa wyjedzie na wiosnę 2025 r.
Podczas stażu uczniowie mają okazję zobaczyć różnice w prowadzeniu gospodarki leśnej w obu krajach oraz odkrywać kulturę i zwyczaje Niemiec.
27 listopada podczas szkolnej konferencji, stażyści z 1 i 2 grupy przekazali innym uczniom i nauczycielom informacje ze swoich zrealizowanych staży.
Podróż z Rucianego-Nidy do Münchehof zajmuje ok. 16 godzin (ok. 986 km przejechanych autokarem rejsowym firmy Sindbad). Na miejscu stażyści zapoznani zostali z terenem ośrodka, w którym przez następne 2 tygodnie mieli wzbogacać wiedzę z zakresu ochrony lasu, poznawać metody wykorzystane w Niemieckich lasach czy strukturę Dolnosaksońskich Lasów Państwowych (Niedersächsischen Landesforsten), a następnie:
- przedstawiono im ogólną strukturę Niemieckich Lasów Państwowych, które stanowią tylko ok. 29% Niemieckich lasów. W Dolnej Saksonii powierzchnia leśna wynosi blisko 1.2 mln ha, z czego jedynie 28% obejmują lasy państwowe (tzw. Landy). Dla porównania w Polsce udział lasów państwowych wynosi ok. 77%, a w samym województwie warmińsko-mazurskim średnio 90%;
- omówiono aktualny skład gatunkowy lasów Dolnej Saksonii, w którym dominują świerk Picea, sosna Pinus, buk Fagus i dąb Quercus. Choć naturalnie największy udział miały buki, do 2018 roku przeważały tam monokultury świerkowe, wynikające m.in. z powojennego braku funduszy, niskich kosztów sadzenia świerka oraz planów rozwoju kopalń, które zwiększały zapotrzebowanie na ten gatunek. W 2018 roku przez region przeszły wichury, powodując uszkodzenie około 950 000 m? drewna – tyle zarejestrowano jako „sturmholz” („powalone / wywrócone drzewa”). Uszkodzone drzewostany świerkowe stały się łatwym celem dla kornika drukarza Ips typographus. Podczas gdy prowadzono prace porządkowe po wichurach, doszło do intensywnej gradacji szkodnika, której nie udawało się skutecznie powstrzymać. Uczniom wyjaśniono, że na podstawie zaistniałej sytuacji rozpoczęto wyciąganie wniosków i poszukiwanie zarówno krótkoterminowych, jak i długoterminowych rozwiązań do czego zalicza się m. in. bieżące monitorowanie warunków pogodowych -prognozowanie zagrożeń, regularne obserwacje liczebności szkodników przy użyciu np. pułapek feromonowych oraz dbanie o zróżnicowanie gatunkowe nowych nasadzeń.
W lasach Dolnej Saksonii preferowane są odnowienia naturalne; sadzenia prowadzi się głównie w celu zwiększenia różnorodności gatunkowej oraz powrotu do bardziej naturalnych składów drzewostanów.
W wyżej położonych partiach lasów planuje i prowadzi się nasadzenia sosny Pinus, daglezji Pseudotsuga, oraz świerka Picea i naturalnie występujących gatunków liściastych. W niższych częściach dominują buk Fagus, dąb Quercus, jarząb Sorbus i inne gatunki dostosowane do typu występujących siedlisk.
Drzewostany liściaste, np. buki, rozdzielane są pasami o szerokości około 15 m, obsadzonymi zwykle gatunkami iglastymi, takimi jak świerk Picea, modrzew Larix czy daglezja Pseudotsuga.
Z powodu warunków pogodowych spowodowanych ukształtowaniem terenu, aż 50% powierzchni zajmują starodrzewia, porównując w Polsce kępy ekologiczne wynoszą 5%.
W młodych odnowieniach zagrożenie stanowią również gryzonie, dziki oraz jeleniowate, które mogą zgryzać, łamać lub wykopywać sadzonki. Prowadzi się regularne kontrole stopnia uszkodzeń oraz stosuje tymczasowe grodzenia. Podczas zajęć terenowych wyszukiwano i oznaczano drzewa podgryzione przez gryzonie, a także umieszczano w glebie 10-centymetrowe fragmenty gałązek jabłoni o długości 50 cm, rozmieszczone co 2 m. Po tygodniu umożliwia to ocenę poziomu zagrożenia - za istotne zagrożenie uznaje się zgryzienia przekraczające 20%, stosowanie pułapek na gryzonie jest w Niemieckich lasach aktualnie zabronione.
Przedstawiono również inne oprócz kornika drukarza Ips typographus szkodniki owadzie zagrażające drzewostanom Dolnej Saksonii, m.in. opiętka dwuplamowego Agrilus biguttatus, wyrynnika dębowca Platypus cylindrus żerującego na dębie oraz strzygonię choinówkę Panolis flammea atakującą sosny. Zaprezentowano ich chodniki, fazy rozwojowe oraz różnice w sposobie i okresach żerowania.
Zaprezentowane także zostały drzewa dębowe ze śladami pożywiania się na nich ptaków, które to wydziobują korę w poszukiwaniu owadów oraz charakterystyczne trocinki wskazujące na obecność owadów.
W dalszej części stażu omówiono choroby grzybowe drzew oraz ich wpływ na drzewostany, charakterystykę i okresy występowania, a także zaprezentowano przykłady w terenie.
Zwrócono uwagę na zagrożenia wynikające również z czynników pogodowych i działalności człowieka; Omówiono zasady ochrony przeciwpożarowej, w tym stosowanie pasów przeciwpożarowych obsadzanych gatunkami liściastymi oraz dostosowywanie sprzętu i pojazdów do warunków terenowych.
Podczas zajęć przedstawiono też praktyczne zastosowanie środków ochrony roślin, sposób obliczania ilości substancji do oprysków oraz środki owadobójcze dopuszczone do stosowania w Niemczech.
Uczniowie mieli także okazję zobaczyć i ćwiczyć na systemach GIS wykorzystywanych w Niemczech, służące m.in. do dokumentowania, kontroli i planowania prac leśnych.
Podkreślono, że w Niemczech praca leśnika ściśle łączy się z łowiectwem, a uczestnictwo w polowaniach jest powiązane z obowiązkiem posiadania licencjonowanego psa myśliwskiego. Gospodarka łowiecka pozostaje w ścisłej relacji z działaniami leśnymi - dba się o dostępność stanowisk, zróżnicowanie wiekowe drzewostanów oraz obecność starych i powalonych pni, sprzyjających niektórym gatunkom zwierzyny.
Zorganizowano uczestnikom również wycieczki, które pozwoliły na zapoznanie się z krajobrazem Dolnej Saksonii i odkrywanie historii regionu poprzez zapoznanie m. in. ze starymi zabudowaniami, zabytkami:
- wejście na Brocken - najwyższy szczyt gór Harz 1142 metrów n.p.m.; po drodze była okazja do obserwowania obszarów Parku Narodowego Harz oraz szkód wywołanych przez kornika drukarza,
- wycieczka do Goslar, miasta z zabytkową kopalnią, starówką i pałacem cesarskim.
Staże w Niemczech stały się dla młodzieży nie tylko okazją do praktycznego zastosowania w niemieckim środowisku wiedzy i umiejętności zdobytych w trakcie nauki w szkole w zakresie ochrony lasu ale także do porównania sposobów gospodarowania i spojrzenia na las w szerszym kontekście. Komunikacja odbywała się w języku niemieckim i angielskim.
Halina Pańkowska
Nikodem Malinowski
